Om inzicht te geven in de risico’s die de gemeente onderkent hebben wij deze opgenomen in een top 10. Omdat de risico-opname en inschatting een doorlopend proces is wordt voortborduurt en teruggekeken naar de laatst verantwoorde risico’s en daar vinden de aanpassingen en aanvullingen op plaats. In deze jaarrekening kijken we dus naar de risico’s zoals wij die bij de begroting 2026 hebben opgenomen.
Gemeentefonds
- Het gemeentefonds is gebaseerd op de Rijksbegroting waaruit de gemeenten jaarlijks een algemene uitkering (AU) krijgen. Deze AU kent een aantal onzekere factoren zoals de economische ontwikkeling in Nederland en de ontwikkeling van de Rijksuitgaven. Vanaf 2024 gekoppeld is de algemene uitkering gekoppeld aan de ontwikkeling (8-jaars (t-9 t/m t-2)) van het Bruto Binnenland Product (Bbp). Dit zou in eerste instantie ingegaan in begrotingsjaar 2027, maar dit is nu vervroegd ingevoerd met ingang van 2024. De systematiek samen de “trap op, trap af” is dus niet meer van toepassing. Nadelen van de koppeling met het Bruto Binnenlands Product (Bbp) zijn:
- De groei van de Wmo en Jeugdzorg zorg groter dan in het Bbp. Het Bbp kijkt immers achteruit en houdt onvoldoende rekening met toekomstige volumeontwikkelingen.
- De werkelijke loon- en prijsinflatie is de afgelopen 10 jaar hoger de compensatie die de gemeente hiervoor ontvangen via het gemeentefonds. De indexering van het gemeentefonds vindt plaats op basis van de maartbrief van het Centraal Planbureau. Achteraf vindt er geen bijstelling van de werkelijke inflatie plaats.
- De AU voor het nieuwe jaar wordt berekend op basis van geschatte eenheden, de werkelijke uitkering kan dus afwijken van de prognose. Drie kalenderjaren na dato wordt de AU definitief vastgesteld. Dit leidt tot verrekeningen over voorgaande jaren.
Open einderegeling Wmo
- Per 2019 is de inkomensafhankelijke bijdragesystematiek in de Wmo vervangen door het abonnementstarief (een vast bedrag per maand als bijdrage voor Wmo-voorzieningen).
De invoering van dit abonnementstarief heeft geleid tot een stijging van het aantal voorzieningen (aanzuigende werking). Daarnaast is er vergrijzing en wonen ouderen steeds langer op zichzelf. De inkomensafhankelijke bijdrage wordt mogelijk in 2028 weer (beperkt) ingevoerd, maar een wetvoorstel hiertoe is door de Tweede kamer controversieel verklaard.
- In 2025 vindt een aanbesteding plaats voor de Huishoudelijke ondersteuning. Dit leidt tot nieuwe uurtarieven ingaande 2026 en een kostenstijging voor Huishoudelijke ondersteuning tot 20%. Hiervoor is geen financiële ruimte aanwezig in de Wmo-budgetten.
- In 2026 vindt een aanbesteding plaats voor Begeleiding en Dagbesteding Wmo. Dit zal naar verwachting leiden tot hogere kosten vanaf 2027.
Wanneer beide aanbestedingen Wmo leiden tot hogere uitgaven, zal de raad hierover worden geïnformeerd via de documenten uit de P&C cyclus en zal hiervoor dekking binnen de begroting gevonden moeten worden.
Open einderegeling Jeugd
Perceel 1 complexe jeugdhulp
Gespecialiseerde jeugdhulp is regionaal in twee percelen ingekocht. Voor de budgetten betreffende complexe jeugdhulp (perceel 1) is een lumpsum financiering van toepassing. Vanaf 2025 is de verdeelsleutel voor perceel 1 aangepast. Voor de verdeelsleutel is aansluiting gezocht bij een parameter die zo veel mogelijk aansluit bij het huidige, werkelijke gebruik per gemeente.
De jeugdwet is een zogenaamde open-einde regeling. Dit betekent dat de levering van zorg voorop staat en maakt dat de uitgaven voor jeugdhulp lastig te voorspellen zijn. Zowel landelijk, regionaal en lokaal hebben we te maken met een volumestijging van het aantal jeugdigen in de Jeugdhulp, de omvang hiervan is nog niet te voorspellen. Hierdoor bestaat het risico dat er meer wordt uitgegeven dan is begroot en de middelen ontoereikend zijn. Dit risico doet zich ieder jaar voor.
Perceel 2 ambulante begeleiding, jeugd GGZ
Voor de ambulante begeleiding, jeugd-GGZ (diagnostiek, basis en specialistische jeugdhulp) en dyslexie zorg (perceel 2) wordt gewerkt met een PxQ constructie waarbij de aanbieder wordt betaald voor het leveren van een activiteit, product of geheel traject aan een cliënt. Door te werken met een regionaal budgetplafond willen we bereiken dat de kosten worden beheerst. Het budgetplafond wordt jaarlijks vastgesteld. De vaststelling van de budgetten voor 2026 vindt plaats in 4de kwartaal 2025.
Overige
Excessieve casussen vallen buiten perceel 1 en 2 en worden op basis van maatwerk gefinancierd. De grote en omvang zijn niet vooraf in te schatten. De gemeenten uit de IJmond en Zuid-Kennemerland onderzoeken op welke wijze excessieve casuïstiek ondergebracht kan worden in de lumpsumovereenkomst (perceel 1). Dit kan vanwege de verdeelsleutel van dit perceel een financiële risico met zich meebrengen. In het 4de kwartaal 2025 is hier meer over bekend.
Open einderegeling Jeugdreclassering en Jeugdbescherming
Jeugdreclassering en Jeugdbescherming is een wettelijke taak met een open einde regeling. Jeugdreclassering en bescherming wordt opgelegd via de kinderrechter en de gemeenten dienen na uitspraak ondersteuning aan de jeugdige en/of gezin te faciliteren. Hiermee hebben de gemeenten geen invloed op de in en uitstroom van deze ondersteuning. Zowel landelijk, regionaal en lokaal hebben we te maken met een volumestijging van het aantal jeugdigen in de Jeugdhulp en daarbij neemt de complexiteit toe. De omvang van de aantallen en de kosten zijn nog niet te voorspellen.
Voor de transitie van de jeugdhulp en de uitvoering van de Hervormingsagenda jeugd 2022-2028 is de verwachting dat er nog een aantal jaar nodig zijn om zich te vormen en te stabiliseren. Hieruit kunnen incidentele lasten voortkomen om deze transitie vorm te geven.
Specifieke uitkering stimulering sport
De BTW op de uitgaven van sport investeringen, onderhoud en SIJN kunnen via de specifieke uitkering sport worden teruggevraagd. Risico is dat niet het gehele BTW bedrag wordt gecompenseerd, omdat de omvang van de terug te ontvangen BTW afhankelijk is van de totale uitgaven van alle gemeenten en hier een plafond voor geldt.
De huidige regeling van SPUK Stimulering Sport loopt tot en met 2025. Het ministerie van VWS onderzoekt samen met belanghebbenden hoe gemeenten vanaf 2026 gecompenseerd kunnen worden voor het btw-verlies op sportuitgaven. Zodra er meer informatie beschikbaar is, zullen Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I) en de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) deze delen.
Doordecentralisatie BW/MO
Er is voor de uitvoering van de taken en verantwoordelijkheden van beschermd wonen een gemeenschappelijk orgaan Beschermd wonen opgericht. Daarin is vastgelegd dat de eerste drie jaar eventuele tekorten en overschotten, na uitputting van de regionale reserve, worden verrekend via een vereveningsfonds. Centrumgemeente Haarlem voert namens de regiogemeenten de taken en verantwoordelijkheden van de maatschappelijke opvang nog uit. Vanwege de verwevenheid met Beschermd wonen worden er nu bestuurlijke gesprekken gevoerd over hoe de structurele tekorten op de maatschappelijke opvang gedekt kunnen worden.
Bestemmingsreserve Decentralisaties Breed
In de nota reserves en voorzieningen 2020 (INT-20-54676) is vastgesteld dat de bestemmingsreserve Decentralisaties Breed (taakvelden Wmo oud en nieuw, Jeugd en Participatie (exclusief de uitkeringen)) het doel heeft de risico's op genoemde taakvelden af te dekken.
Bij de besluitvorming over de nota Reserves en voorzieningen 2024 is het besluit genomen deze reserve niet op te heffen per 1 januari 2025 maar te continueren voor het jaar 2025 en verder. Risico’s over bovengenoemde taakvelden worden opgevangen ten laste van deze bestemmingsreserve. Het saldo van deze bestemmingsreserve bedraagt na de onttrekking aan de steun voor de lokale steun Kenter Jeugdhulp per 1-1-2026 € 272.260.
Opvang vluchtelingen
De Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) biedt vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland recht op opvang, medische zorg, en onderwijs voor minderjarigen. Ook hebben ze recht op werk. De RTB is verlengd tot en met 4 maart 2027. De Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne (BooO) voorziet in het verstrekken van een specifieke uitkering aan gemeenten voor het vergoeden van de kosten die zijn gemaakt ten behoeve van het realiseren en exploiteren van de opvang en verstrekkingen aan ontheemden uit Oekraïne in de Gemeentelijke Opvang Oekraïne (GOO) en de Particuliere Opvang Oekraïne (POO).
De regeling opvang ontheemden Oekraïne (RooO) voorziet in normbedragen voor de bekostiging van de meeste kosten van gemeenten. Voor de bekostiging van de opvang ontvangen gemeenten een normbedrag per gerealiseerde opvangplek, dat in 2025 € 44 per dag bedraagt, ter bekostiging van de kosten van de opvang. Daarnaast voorziet de RooO ook in een vergoeding van de werkelijke kosten die gemeenten maken voor verstrekkingen aan ontheemden, zoals voedsel en kleding, indien deze niet onder het normbedrag vallen.
Verzelfstandiging zeehaven De Pijp
De gemeente Beverwijk zet, samen met betrokken partners, in op de verdere stimulering van de economie in Zeehaven De Pijp. We werken aan een havenprogramma met drie pijlers. Deze zijn gericht op onderhoud en herstel van de kade- en haveninfrastructuur, de verdere uitwerking van een toekomstplan over de mogelijkheden en functies voor een duurzame en toekomstbestendige haven, als ook de organisatorische aspecten, zoals het beheer en onderhoud en de exploitatie van de Beverwijkse haven.
Volgend uit de voorbereidende stappen die al zijn gezet nemen we in de zomer van 2025 de herstelde Noorderkade opnieuw in gebruik. In de programmabegroting 2025 is t.b.v. de uitvoering van de werkzaamheden een bedrag van € 8 miljoen opgenomen. Voor het herstel van de Noorderkade en het talud heeft de provincie in november 2024 een subsidiebijdrage van € 1 miljoen beschikbaar gesteld en is in het Regioplan voor de eerste tranche van de Gebiedsinvesteringen Netten op Zee een bedrag van € 7 miljoen gereserveerd voor het revitaliseren van Zeehaven De Pijp.
Op basis van de laatste berichten is de verwachting dat de provincie in augustus 2025 de regeling formeel gaat openstellen en dat vanaf dat moment subsidieaanvragen ingediend kunnen worden. Voor het project Revitaliseren van de haven heeft de provincie in oktober 2024 een subsidie verleend van € 500.000.
Aagtenpark
In september 2024 is door de gemeenteraad unaniem het voorstel aangenomen voor een grootschalig onderzoek naar het Aagtenpark. In april en mei van 2025 zijn de veld en laboratoriumonderzoeken in het Aagtenpark uitgevoerd. Deze resultaten zijn gedeeld met de raad tijdens de expertmeting op 30 juni en op de informatiebijeenkomst voor de inwoners op 2 juli 2025. In juli 2025 heeft de raad 2 miljoen beschikbaar gesteld voor herstel- en saneringsmaatregelen. Eind 2025 vindt definitieve besluitvorming plaats over de saneringsmaatregelen en wordt aan de raad gevraagd om een krediet voor de sanering beschikbaar te stellen.
Berekening exploitatierisico’s
- Naast de hierboven vermelde risico's wordt er rekening gehouden met een risicobedrag op basis van de totale lasten.
- De exploitatierisico’s bedragen € 5,4 miljoen en worden als volgt berekend; totale lasten (inclusief stortingen in de reserves) × financieel gevolg van 10% × kans van 33%.
Het bedrag van € 5,4 miljoen is bestemd voor operationele risico’s zoals risico’s op het gebied van bedrijfsvoering, juridische zaken, verbonden partijen, organisatie, fraude en integriteit, crisis en incidenten.